Jouw groep 8 musical next level!

De groep 8 musical is een prachtig einde van het schooljaar. Maar hoe kun je de eindmusical nou naar een volgend niveau brengen? In dit artikel geef ik je een aantal tips om alles uit de groep 8 musical te halen.

Weg met de regieaanwijzingen

Als je het script van een groep 8 musical leest, staan er altijd regieaanwijzingen bij. Meestal schuin gedrukt. Ze zijn bedoeld om jou als regisseur, en de kinderen als acteurs te helpen. Er staat bijvoorbeeld waar iets zich afspeelt of met welke emotie een bepaalde zin gezegd moet worden.

Mijn advies is om de regieaanwijzingen te negeren. Ze zijn namelijk dodelijk voor de creativiteit van jou en de kinderen. Regieaanwijzingen zijn namelijk veel te sturend.

Als in de regieaanwijzingen staat dat de scène zich in een klaslokaal afspeelt, maar jij wilt het op de maan laten afspelen, dan moet je dat vooral doen.

Staat er in de regieaanwijzingen dat een bepaalde zin boos gezegd moet worden, maar jij vindt een andere emotie beter passen, kies dan vooral de emotie die jij het beste vindt passen.

Wie, wat en waar

Er zijn een aantal elementen waardoor je een scène een stuk leuker, makkelijker of spannender kunt maken. En dat wil je natuurlijk met de groep 8 musical!

In een goede scène zijn de wie, wat en waar al snel duidelijk.

Wie

Wie zijn de personages en wat is hun relatie?
Het is erg belangrijk dat kinderen weten wie hun personage is. Anders heb je weinig te spelen. Alleen weten dat je een bakker speelt, is niet genoeg. Want dan speel je eigenlijk gewoon jezelf met een bakkersmuts op. Het wordt pas echt leuk om te spelen als je precies wie je speelt. Geen enkele bakker is immers hetzelfde.

Wat maakt deze specifieke bakker nou zou interessant? Misschien heeft deze bakker net gehoord dat hij de lotto heeft gewonnen. Of zijn vrouw is net overleden. Of misschien wordt deze bakker heel snel driftig. Allemaal dingen die deze bakker anders maakt dan alle andere bakkers. Hoe je een personage speelt, daar kom ik later in dit artikel op terug.

Daarnaast is het ook belangrijk wat de personages zijn van elkaar. Kennen ze elkaar? Zijn het zussen?
Is er sprake van een gezagsverhouding?

Geen scène zonder conflict

Wat

En elke scène moet ook een duidelijke ‘wat’ zitten. Wat is er aan de hand in deze scène? Met andere woorden: wat is het conflict?
Met een conflict bedoel ik niet dat er in elke scène een ruzie moet zitten, maar er moet in elke scène sprake zijn van een tegengesteld belang. Elk personage heeft een eigen doel in de scène.
Dat doel hoeft helemaal niet groots of ingewikkeld te zijn. Ook een klein doel kan zorgen voor een conflict.

Voorbeeld: Jan wil op een stoel gaan zitten. Fatima zit net lekker in de stoel te lezen. Nu is er al sprake van een conflict.

Jan heeft als doel: Fatima moet uit de stoel.
Fatima heeft als doel: In de stoel blijven zitten.

In deze scène zal Jan alles uit de kast moeten halen om Fatima uit de stoel te krijgen. Hij kan gaan eisen, verleiden, vragen, overtuigen, etc. Uiteindelijk krijgt één van de twee z’n zin. Dan is het conflict afgelopen en zijn we aan het einde van de scène.

Ga dus vooral bij elke scène van de groep 8 musical op zoek naar de doelen van de personages en hoe dat conflicteert met elkaar. Soms komt dat heel duidelijk naar voren in de tekst, maar soms moet je er naar op zoek.

Waar

Verder moet het voor het publiek duidelijk zijn waar je bent. Dit kan grote gevolgen hebben voor de manier waarop je de scène speelt. Als een scène zich afspeelt op de maan, zul je heel anders bewegen dan wanneer dezelfde scène zich af zou spelen in de achtertuin.

Als twee boeven een plan aan het maken zijn om de bank te beroven, zullen ze de scène heel anders spelen als ze thuis zijn, dan wanneer ze in een café zijn, waar iedereen ze kan horen.

De bijrol groot maken

Het goed neerzetten van een personage geeft sjeu aan de musical. Hoe klein of groot de rol ook is…

Een tijdje terug werd ik gevraagd om een musical te regisseren bij een groep 8 in Utrecht.
Twee meisjes hadden een klein rolletje gekregen. Ze waren twee loketdames die een paar keer in de voorstelling terugkwamen. Ze speelden het aardig, maar aan alles was te zien dat er veel meer in ze zat. We hebben een kort gesprek gehad over hun personage en vanaf dat moment spatte het plezier er vanaf. Ze speelden de rol alsof het twee toiletjuffrouwen waren met een zwaar Rotterdams accent.

Aan de tekst en het verhaal werd niks veranderd. Puur doordat ze de rol op een andere manier gingen spelen, speelden ze de sterren van de hemel. Die avond van de voorstelling hadden ze de lach aan hun kont hangen.
Van hun kleine bijrolletje die op zich niet zoveel voorstelde, maakten ze de rol van hun leven. Klasse!

Ken je personage

Maar hoe kun je dat voor elkaar krijgen bij jouw groep 8 musical? Hoe zorg je ervoor dat een rol echt gaat leven bij de kinderen?

Allereerst is het heel belangrijk dat de kinderen precies weten wie ze zijn tijdens de musical. Dat ze weten hoe oud hun personage is, wat z’n beroep is en wat hij leuk vindt. Het is ook heel belangrijk om te weten wat het doel van hun personage in de hele eindmusical is. Dus het doel dat het hele stuk overeind blijft en niet al in scène twee wordt opgelost. Want anders zou het personage de rest van het stuk geen doel meer hebben. En dan valt er voor de kinderen weinig meer te spelen.

Een leuke oefening om het personage beter te leren kennen is het doen van een rolinterview.

Twee leerlingen interviewen elkaar. De één stelt vragen en de ander geeft antwoord vanuit zijn rol. Het kunnen allerlei soorten vragen zijn. Er kan gevraagd worden naar de leeftijd van het personage, naar zijn lievelingseten en lievelingskleur. De interviewer kan vragen of het personage huisdieren en hobby’s heeft en of hij ergens bang voor is.
De leerling die de antwoorden geeft, doet dat vanuit zijn personage. Maar hij of zij moet wel altijd eerlijk zijn. Als het personage als eigenschap heeft zich heel stoer voor te willen doen, dan moet hij wel in het interview eerlijk toegeven dat hij bang voor spinnen is, bijvoorbeeld. Je bent geen scene aan het spelen, maar je karakter van het personage aan het onderzoeken.

De interviewer moet goed doorvragen. Zo leert de andere leerling zijn of haar personage het beste kennen. Het kan handig zijn een rolinterview eerst zelf samen met een leerling voor te doen aan de rest van de klas.
Neem de tijd voor een rolinterview, zodat de kinderen echt de diepte in kunnen gaan. Na een aantal minuten draaien de rollen om. Dan mag de andere leerling het rolinterview afnemen.

Als de kinderen het moeilijk vinden om vragen te verzinnen, kun je de vragenlijst bij een rolinterview gebruiken om ze op weg te helpen.

Het personage spelen

Als de kinderen het personage goed kennen kun je aandacht besteden aan het spelen van het personage. Schenk daarbij veel aandacht aan de houding, stem en mimiek van het personage.

Laat de kinderen eens door de ruime lopen als hun personage, waarbij ze hun aandacht vestigen op hun voeten en benen. Loopt het personage snel of juist niet? Maakt het personage grote passen of juist kleine? Zet hij of zij z’n benen ver uit elkaar of juist niet?
Vervolgens stel je vragen over de rest van de houding: de billen, rug, buik, nek en het hoofd. Schenk aan al die onderdelen genoeg aandacht en de kinderen hebben de houding van het personage ontdekt! En dat kan ze zoveel helpen bij het spelen.

Vervolgens is het tijd om aandacht te besteden aan de mimiek. Hierbij kun je denken aan dingen als: kin omhoog of niet, grote of kleine ogen, kaken naar voren, of getuite lippen of juist niet.

Tot slot kun je nog aandacht besteden aan de stem. Praat het personage hoog, laag, snel, hard of zacht, heeft het een accent, etc.

Het kan ook helpen om kinderen een foto te laten meenemen, van iemand die ze bij het personage vinden passen.  Doordat ze al een beeld hebben is het makkelijker om de juiste houding, stem en mimiek te vinden.

De kracht van beweging, muziek en geluiden bij de groep 8 musical

Ik heb al veel groep 8 musicals gezien die wij de “talking head musical” noemen.
De kinderen hebben keurig hun teksten opgezegd, ze zeggen hun teksten met de emotie die ze geoefend hebben en af toe gaan ze netjes op een rijtje staan om de liedjes te zingen.

Oké, ik chargeer nu een beetje, maar het is duidelijk dat bij veel groep 8 musicals weinig aandacht is besteed aan de personages. De scènes zijn niet echt spannend, mooi of grappig. Dat zou natuurlijk voor een gedeelte aan de musicalkeuze kunnen liggen, maar bijna altijd ligt het aan wat je ermee doet.

Hoe de kinderen meer uit hun personage kunnen halen, heb ik hierboven besproken. Maar er zijn nog meer elementen die je kunt verbeteren om zo de groep 8 musical naar een hoger niveau te tillen.

Groepsscènes

Ik hoor vaak van leerkrachten dat hun klas zo groot is voor de groep 8 musical. Of dat ze een bepaalde musical niet kiezen omdat er te weinig grote rollen in zitten.
Ik heb het net natuurlijk al even gehad over een kleine rol groot maken, maar er liggen nog veel meer kansen.

Het is ontzettend leuk om groepsscènes te gebruiken of toe te voegen aan de musical. Ze bieden enorme kansen om het geheel beeldender te maken. Een groep 8 musical mag soms best wat theatraler.
Je zou er zelfs voor kunnen kiezen om de tekst ondergeschikt te maken aan de beelden.

Denk bijvoorbeeld eens aan een scène op een station. Je kunt de locatie duidelijk maken doordat het benoemd wordt in de scène, maar je kunt er ook voor kiezen om dit duidelijk te maken door middel van één sterk beeld. Bijvoorbeeld door de verschillende looppatronen te laten zien. Als je dit versterkt door eventuele stations geluiden en/of muziek zet je een krachtig beeld neer. Veel sterker dan alleen maar te zeggen: “de trein komt er zo aan”. Bovendien hebben veel meer kinderen dan wat te doen in de scène. Je kunt zelfs alle ‘lopers’ weer afzonderlijke opdrachten geven, waardoor het geheel veel dynamischer wordt. Misschien heeft de één heel erg haast in verband met een sollicitatiegesprek, een ander ziet na een lange bootreis z’n geliefde weer voor het eerst in maanden en weer een ander gaat met lood in z’n schoenen naar een begrafenis toe.
Op deze manier valt er veel meer te spelen voor de kinderen en het is ook nog eens leuker en afwisselender om naar te kijken.

Muziek en geluiden

Ik heb het net al kort even gehad over muziek en geluiden. Je kunt natuurlijk geluiden inzetten omdat ze op dat moment nodig zijn in de musical. Bijvoorbeeld: de telefoon gaat, dus je laat het geluid van een telefoon horen. Dat is natuurlijk prima. Het past in het verhaal en het is duidelijk.

Maar je kunt geluid ook gebruiken als geluiddecor. Bijvoorbeeld om duidelijk te maken waar je bent. Als een personage door het bos loopt, kun je de wind, vogelgeluiden, etc. laten horen. Dat geeft meteen veel meer sfeer aan de scène. Je zou dan zelfs achterwege kunnen laten om een paar bomen te knutselen. Ook kun je bijvoorbeeld bij een spannende scene een nare toon laten horen, om het allemaal net wat spannender te maken.

Ook door gebruik te maken van muziek kun je een bepaald  gevoel bij het publiek opwekken. Muziek roep nu eenmaal emotie op. Toch komt de keuze van muziek best nauw. Niet elk verdrietig muziekje past bij een verdrietige scène. Sterker nog, soms werkt vrolijke muziek zelfs beter bij een verdrietige scène. Het blijft een kwestie van uitproberen.

Wanneer je geluid en muziek in de groep 8 musical gebruikt, let er dan wel op dat het niet ten koste gaat van het stemgeluid van de kinderen. Soms moet je de muziek iets zachter zetten. Veel vaker nog moeten kinderen gewoon harder leren praten.

Licht en geluid gebruiken bij de groep 8 musical

Licht

Sommige scholen hebben het geluk dat ze de voorstelling in een theater kunnen spelen, andere scholen hebben zelf wat theaterlampen hangen.

Mijn advies is, zet theaterlampen op school in alleen in als je weet wat je doet.
Je kunt met de kleur en standen van lampen mooie sferen creëren die een toevoeging kunnen hebben op de groep 8 musical. Maar nogmaals: mits je ze goed inzet.

De meeste scholen hebben echter geen echte theaterlampen, maar meer een soort discolampen die verschillende kleuren kunnen maken. (voor de kenners: ik heb het over LED-parren)
Die lampen zijn leuk voor feestjes en als tegenlicht (het licht dat van achter het podium komt) goed te gebruiken. Als frontlicht (het licht waarmee je de gezichten van de acteurs belicht) zijn ze niet goed te gebruiken. In professionele voorstellingen wordt voor het frontlicht meestal ook maar één kleur gebruikt. De andere kleuren die ze gebruiken worden bijna altijd gebruikt als tegenlicht of zijlicht. (Ik zal je de technische verdieping even besparen).

Vaak worden op scholen de lampen verkeerd gebruikt tijdens de groep 8 musical. En dat is jammer want dat doet afbreuk aan de voorstelling. En het moet bij de eindmusical om de kinderen gaan. Die moeten centraal staan. De techniek is bijzaak.

Geluid

Ik heb het al even gehad over muziek en geluiden die echt een toevoeging kunnen zijn op de voorstelling. Over het gebruik van microfoons ben ik wat minder enthousiast.

Ten eerste: vaak is de inzet van microfoons overbodig. De groep 8 musical wordt zelden uitgevoerd in een grote schouwburg. Dus de kinderen moeten hard genoeg kunnen praten om verstaanbaar te zijn.

Ten tweede: Het gebruik van microfoons geeft vaak problemen. Microfoons moeten precies goed afgesteld staan, anders klinken ze een beetje naar. Bovendien geven microfoons vaak ruis. En dat leidt toch een beetje af van de voorstelling.

Mijn advies is dus: gebruik geen microfoons bij de groep 8 musical en leer kinderen hoe ze hard genoeg kunnen praten.

Ik hoop dat ik je verder heb kunnen helpen om alles uit de groep 8 musical te halen.
Heb je vragen? Laat gerust een reactie achter!