Stel, je hebt een leuke kunstles bedacht en hoopt dat de kinderen lekker creatief aan de slag gaan. Na de les bekijk je het werk van jouw leerlingen en vraag je je af: hebben de kinderen zich tijdens mijn les écht creatief ontwikkeld? Wat zou jouw antwoord dan zijn?
Veel leerkrachten vinden het moeilijk om kinderen creatieve opdrachten te geven. Opdrachten waarbij de kinderen écht creatief aan het werk gaan en iets creëren wat echt van hunzelf is. Wanneer de knutselwerken van de kinderen allemaal sterk op elkaar lijken, kun je er van uit gaan dat de opdracht weinig ruimte bood aan de creativiteit van de kinderen.
Hoe dan wel?
Het kan best lastig zijn om de kinderen opdrachten te geven, waarbij ze hun creativiteit optimaal ontwikkelen. Want hoe moet zo’n opdracht er dan uitzien en hoe maak je kinderen creatief?
Creatief vermogen Utrecht heeft, om leerkrachten te helpen bij de creativiteitsontwikkeling van kinderen, de Diamantslijper ontwikkeld. Medeontwikkelaar Salomé Nobel nodigde ons uit om ons hiermee kennis te laten maken. En ik verklap het maar vast: Wij waren meteen ontzettend enthousiast!
Wat houdt de Diamantslijper precies in?
Simpel gezegd is de Diamantslijper een doos met kaartensets waarmee in elke klas gewerkt kan worden aan creatief vermogen. Van groep 1 t/m groep 8.
Op de kaartjes staan hele concrete leerdoelen op een speelse wijze geformuleerd. Deze leerdoelen (ook wel kinddoelen genoemd) kun je toepassen in jouw les, ongeacht de lesstof of thema.
Hieronder zie je vier van deze kaartjes:
Hoe kun je deze kaartjes inzetten in jouw les? Een voorbeeldje:
Stel je geeft de kinderen de opdracht een schilderij met zonnebloemen te maken, gebaseerd op het schilderij van Vincent van Gogh. Hierbij mogen ze alleen kleine stippen of streepjes zetten.
Waarschijnlijk zul je bij deze opdracht ongeveer dezelfde resultaten krijgen.
Maar wat nu als je tijdens deze opdracht het volgende kaartje van de Diamantslijper gebruikt?
Kunnen de kinderen misschien fantasiebloemen schilderen, i.p.v. de zonnebloemen? Of hebben de zonnebloemen een vreemde eigenschap? Kunnen ze bijvoorbeeld eten? Of heeft elke zonnebloem een andere emotie?
Zo zet je de creativiteit van de kinderen aan!
De 9 stralen van de Diamantslijper
De kaartjes zijn in te delen in negen categorieën. Dit zijn de negen stralen van de Diamantslijper.
Creatief vermogen Utrecht heeft namelijk een open leerlijn voor creativiteit ontwikkeld. Deze leerlijn is verdeeld in negen competenties (stralen). Steeds zullen de kinderen met een bepaalde ‘straal’ aan het werk zijn, en dan zal dat deel van de diamant stralen 😊.
De negen stralen van de Diamantslijper zijn:
- Creatief doen
- Creatief denken
- Verbeeldingskracht
- Jezelf aansturen
- Ambachtelijkheid
- Samenwerken
- Omgevingsgerichtheid
De laatste twee stralen, bevatten de reflectieopdrachten: Op jezelf reflecteren en Je creatieve proces doorgronden. Deze gebruik je aan het einde van je les.
Er zijn kaartjes voor de leeftijd 4+, voor 6+, voor 8+ en voor 10+. De opdrachten op de kaartjes sluiten dus ook nog eens perfect aan op de leeftijd van jouw leerlingen.
De Diamantslijper: te gebruiken naar eigen inzicht
De leerdoelen op de kaartjes zijn heel concreet en gemakkelijk te begrijpen voor de kinderen. Ook biedt de Diamantslijper veel ruimte om er als leerkracht je eigen invulling aan te geven.
Je kunt de kaartjes tijdens jouw kunstlessen gebruiken, maar je kunt ze ook inzetten bij andere vakken. Zeker de reflectiekaartjes zijn goed om in te zetten bij andere vakgebieden.
Je kunt een kaartje uitkiezen en inzetten tijdens jouw les (zie het voorbeeld hierboven over de zonnebloemen), maar je kun ook een opdracht verzinnen rondom een kaartje. Hieronder een voorbeeld aan de hand van het onderstaande kaartje:
Je zou de kinderen naar een muziekstuk kunnen laten luisteren. Welke instrumenten horen de kinderen (de details)? Zouden de kinderen op bepaalde momenten muziek kunnen toevoegen (bijvoorbeeld met zang, of een klap of stamp op de grond).
Als je net met de Diamantslijper begint, zou ik je aanraden om zelf één kaartje te kiezen en deze te gebruiken tijdens je les. Later zou je de kinderen zelf kunnen laten kiezen tussen bijvoorbeeld twee kaartjes. Zo krijgen de kinderen meer invloed op hun eigen creatieve ontwikkeling.
Later, als de kinderen gewend zijn met deze kaartjes te werken, kun je de oudere kinderen zelf een kaartje laten kiezen uit alle kaartjes van de Diamantslijper. Jij geeft de kinderen dan een opdracht en zij geven hier hun eigen invulling aan, afhankelijk van het leerdoel op hun kaartje.
Zeer waardevolle vaardigheden
De Diamantslijper helpt bij de ontwikkeling van hele waardevolle vaardigheden. Het laat de kinderen onder meer creatief denken, samenwerken, reflecteren op hun leerproces, doorzetten als het moeilijk is en het laat de kinderen uit hun comfortzone gaan.
Zoals ik al zei: Ik ben enthousiast! Vooral ook omdat het jou als leerkracht zoveel ruimte biedt. Zo zegt Creatief Vermorgen op hun website: Het kan natuurlijk gebeuren dat een leerling juist blokkeert door het kaartje, of dat het toch niet past bij de opdracht of het proces van de leerling. Aarzel dan niet om het kaartje weer weg te leggen, eventueel een andere te gebruiken of even niets aan te bieden. De kinddoelen zijn bedoeld als hulpmiddel, uiteindelijk staat het creatief proces van de leerling centraal.
Helemaal mee eens. Het is een hulpmiddel, geen doel op zich. Je kunt het gebruiken wanneer jij wilt, op een manier die past bij jou en de klas. Het is ook nog eens supersimpel en heel leuk om te gebruiken. Voor de jou en voor de kinderen. Wij kregen er in ieder geval meteen zin in om mee aan de slag te gaan.
Toevallig hoorden wij een paar dagen later van een vriend die lesgeeft aan een bovenbouwgroep, dat hij de Diamantslijper gebruikt en ook hij was er heel enthousiast over.
De Diamantslijper is beschikbaar voor alle scholen in Nederland! Mocht jij interesse hebben in de Diamantslijper, dan kun je een kijkje nemen op hun website:
https://www.creatiefvermogenutrecht.nl/inspiratie/de-diamantslijper/
Vormgevers kinddoelkaarten en makers van de foto’s: Jaël Buys en Phi-Yen Phan
