4 excuses om geen drama te hoeven geven

Zeg eens eerlijk, hoeveel uur per week besteed jij aan drama? Eén uur per week? Dan doe je het helemaal niet zo slecht, want op veel scholen staat drama überhaupt niet vast op het programma. Waarom is dat? Hoe belangrijk vinden wij drama eigenlijk?

Wanneer ik als dramadocent op een school een dramales heb gegeven, krijg ik achteraf vaak van de leerkracht het volgende te horen:

“Ik wist niet dat hij het in zich had. Hij kroop helemaal uit zijn schulp.”

Of:

“Normaal komt ze tijdens de les niet goed mee, maar dit is duidelijk echt haar ding. Dit zouden we veel vaker moeten doen.”

Ook juf Mirjam was nadat zij een dramales aan haar klas had gegeven super enthousiast. Een leerling die altijd opstandig en nukkig wordt wanneer dingen niet gaan zoals verwacht, liet een totaal andere kant van zichzelf zien tijdens haar dramales. Tijdens het spelen van de scene pakte een ander kind zijn attribuut. Normaal zou hij direct bij de pakken neer gaan zitten. Nu niet. Hij speelde gewoon door en improviseerde zelfs! Ze vond het waanzinnig om te zien hoe kinderen opbloeien tijdens een dramales. Na afloop zei ze dan ook: “Dit hebben ze zo ontzettend nodig”.

Maar juf Mirjam was niet altijd zo enthousiast over het geven van drama:

“Vroeger zag ik daar best wel tegenop. Voelde me niet zeker genoeg, wist niet goed hoe ik het aan moest pakken en miste de inspiratie. Maar nadat ik een webinar van Chantal en Thijs over drama had gevolgd, veranderde dit heel veel voor mij.
Ik ben meteen met drama aan de slag gegaan. Ik voelde me een stuk zekerder en ik heb een hele leuke dramales gegeven. Dit is nu vaste prik op mijn rooster!”

Waarom besteden we dan toch zo weinig tijd aan drama? Is het echt zo veel minder belangrijk dan rekenen en taal? Wordt het ons opgelegd door de inspectie of vooral door onszelf?

Meer drama? Verander je mindset

Volgens mij moeten we ons vooral afvragen hoe we willen dat de kinderen de basisschool verlaten. Als kinderen die op de gebaande paden blijven of als kinderen creatief en out of the box kunnen denken?

Creatief kunnen denken wordt steeds belangrijker. De wereld om ons heen verandert snel en kinderen moeten daarmee om kunnen gaan. We staan voor complexe uitdagingen en mensen met creatieve oplossingen zijn hard nodig. Dramalessen leveren een grote bijdrage aan de ontwikkeling van creatieve vaardigheden van kinderen. Door drama leren ze te accepteren, te improviseren, samen te werken en zich te presenteren. Hun fantasie wordt eindeloos geprikkeld. Alles kan, alles is mogelijk. En wat te denken van inlevingsvermogen en het talent om een verhaal te vertellen?

Drama ten koste van rekenen en taal?

Is de verhouding in de tijd die we voor verschillende vakken vrijmaken dan niet hartstikke scheef? Zijn de reken- en taalvaardigheden echt belangrijker dan de creatieve vaardigheden? Of staan deze vaardigheden misschien helemaal niet los van elkaar? Gaan deze misschien hand in hand? Zou het zo kunnen zijn dat kinderen door drama betere verhalen leren schrijven en betere spreekbeurten kunnen geven? En misschien kunnen ze die moeilijke som beter oplossen doordat ze door de dramalessen in staat zijn creatiever na te denken.
Daarnaast moeten kinderen tijdens de dramales uit hun hoofd en leren ze beter in het hier en nu te zijn. Dit vind ik, in een tijd dat kinderen zoveel prikkels op zich afkrijgen, belangrijker dan ooit te voren.

Zou het zo kunnen zijn dat we vergeten zijn de kinderen creatief te laten nadenken met het excuus van te weinig tijd en geld? Drama zit misschien al veel te lang in het hoekje van “een leuk lesje voor als ik nog even tijd heb op vrijdagmiddag”. Moeten we dat maar accepteren? Laten we eerlijk zijn, van hoger hand hoeven we niet te veel te verwachten. Het kunstonderwijs staat al jaren onder druk. Het budget per leerling voor kunst en cultuuractiviteiten is belachelijk laag en veel kunstdocenten zijn wegbezuinigd. De scholen en vooral wij als leerkrachten moeten zelf het heft in handen gaan nemen.

Het zou een geweldig voornemen zijn voor 2019: Alle leerkrachten besluiten meer dramalessen te geven!

Klinkt fantastisch natuurlijk. Maar hoe dan? De dagelijkse beslommeringen in de klas zullen straks weer al je aandacht opeisen. Er zullen dan weer tal van bezwaren zijn om drama te geven. Misschien kan ik een aantal van die bezwaren voor je weghalen.

4 excuses om geen drama te hoeven geven, die we vaak horen:

1. Ik heb geen tijd

Dit is verreweg het meest gehoorde excuus om geen drama te geven. Begrijp me niet verkeerd, in de jaren dat ik zelf voor de klas stond werd ik er wel eens gek van als je weer hoorde hoe belangrijk een bepaald vak was en dat daar meer tijd en aandacht voor moest komen. Ook ik dacht dan vaak: ‘wanneer dan?’

Maar laten we nu eens het lesrooster kritisch onder de loep nemen.

Is het echt niet mogelijk om één keer in de week een half uurtje vrij te maken?

In een half uur kun je echt al een hele leuke en goede dramales geven.

Je kunt vakken natuurlijk ook gaan combineren. Dat kan super snel en makkelijk. En het scheelt tijd.

Bezig met woordenschat?

Laat de kinderen de woorden aan elkaar uitbeelden. Ik hoorde van een leerkracht dat zij altijd een bakje met woorden op haar bureau had staan. Wanneer er even tijd was beelden de kinderen aan aantal van die woorden uit. Ook leuk als energizer. Of laat de kinderen drie woorden uit het bakje pakken en daar een korte scene mee improviseren. Je kunt twee kinderen ook een simpele scene laten spelen (bijvoorbeeld een klant bij de bakker). Tijdens de scene moeten ze allebei een keer een woord uit het bakje pakken en deze zo snel mogelijk tijdens hun scene verwerken.

Bezig met aardrijkskunde of geschiedenis?

Laat het werkboek dan eens voor wat het is en probeer het doel van de les te bereiken met drama. Wanneer ze bepaalde begrippen moeten leren kun je dit op dezelfde manier aanpakken als bij woordenschat. Je kunt ze ook een scene laten spelen waarin ze de verhoudingen tussen de personages duidelijk moeten maken. Dit kun je bijvoorbeeld doen tijdens een les over het leenstelsel. Hoe spelen de kinderen de leenheer, leenman en de boer? Hierbij werk je dus tegelijk aan het spelen van status. Zo sla je twee vliegen in één klap. En wedden dat de leerstof beter zal beklijven?

Je kunt ook al je kunstvakken met elkaar combineren. Misschien heb je totaal twee uur op je lesrooster staan voor je kunstvakken. Laat de kinderen dan in drie weken tijd in groepjes een voorstelling maken. Ze verzinnen met elkaar een kort verhaaltje en oefenen hun personage. De kinderen maken met elkaar attributen of decor voor hun voorstelling. En ze kunnen met muziekinstrumenten geluiden nabootsen. Bedenkt voor elk van de vakken één leerdoel en laat ze dan lekker creatief met elkaar aan de slag gaan. Veel voorbereiding? Bereid het dan voor samen met collega’s uit dezelfde bouw. Misschien kan één het dramagedeelte op zich nemen, een ander het muziekgedeelte en een derde het beeldende vorming-gedeelte.

2. Ik heb er de ruimte niet voor

Sommige leerkrachten denken dat dramalessen alleen in een speelzaal of gymzaal gegeven kunnen worden. Dat is weliswaar handig, want dan heb je alle ruimte, maar het is zeker niet nodig. Sommige klassikale drama-oefeningen kunnen de kinderen prima achter hun tafel doen. En voor het spelen van een scene hoef je alleen maar een paar tafels aan de kant te schuiven. Een paar vierkante meter is al voldoende. En het voordeel van een dramales in de klas, is dat het voor de kinderen een vertrouwde omgeving is en zorgt voor een mindere vrije situatie.

3. Dramalessen zijn rommelig, daar kan mijn klas niet goed tegen

Zeker wanneer jouw klas niet gewend is aan dramalessen kan een dramales rommelig verlopen.

De kinderen kunnen wat lacherig of druk worden. Wat goed werkt is het volgende:

• Hele duidelijke afspraken maken en deze elke les herhalen
• Je les niet te lang laten duren. Twintig minuten tot een half uur is lang genoeg. Weet precies wat je gaat doen en waarom. Beter een korte goed voorbereide les, dan een lange rommelige les.
• Begin met een warming-up waar ze hun energie in kwijt kunnen en gefocust worden. Kijk hier voor een aantal van onze warming-up oefeningen.
• Probeer regelmatig een dramales te geven, zoveel mogelijk met dezelfde structuur en opbouw. Dan raakt je klas er snel aan gewend.

4. Ik weet niet goed wat ik moet doen en voel me niet zeker genoeg om drama te geven

Niet elke school heeft een super leuke dramamethode met leuke spelopdrachten erin.
Op het internet staan wel dramalessen, maar daarbij weet je vaak nog steeds niet goed hoe je het precies moet aanpakken en hoe je bepaalde vaardigheden moet aanleren. Het kan dan best wel een heel gedoe zijn om een leuke en goede dramales voor te bereiden. Maar denk vooral niet dat je origineel moet zijn. Of dat elke les totaal anders moet zijn. Met een paar speloefeningen kun je al heel wat dramalessen vullen. Sommige speloefeningen lenen zich namelijk heel goed om aan verschillende doelen te werken. Bijvoorbeeld de speloefening De emotiebus:

Speloefening: Emotiebus

Zet een aantal stoelen neer in een bus-opstelling. Een stoel voor de buschauffeur en daarachter een aantal stoelen voor de passagiers. Kies een kind die de buschauffeur is, die mag op de chauffeursstoel gaan zitten. Een aantal kinderen (een stuk of 5) zijn de passagiers. Zij kiezen een emotie uit dat zij willen spelen.

Een van de kinderen komt de bus binnen met de gekozen emotie. De emotie laat hij zien en horen met zijn mimiek, lichaam, houding beweging en stem. De chauffeur neemt vanaf het moment dat het kind binnenkomt, de emotie over. (Zij spelen dus beiden dezelfde emotie). Het kind koop een kaartje en gaat in de bus zitten. Dit kind blijft zijn emotie volhouden, de hele scene lang. Wanneer de tweede passagier binnenkomt met een bepaalde emotie, neemt de buschauffeur deze emotie over. Ook deze passagier koopt een kaartje, gaat zitten en houdt de emotie de hele tijd vol. Wanneer alle passagiers in de bus zitten, kunnen ze daarna om de beurt uitstappen. Ze houden daarbij nog steeds hun emotie vast en de chauffeur neemt de emotie over van het kind dat uitstapt. Ze zeggen elkaar met deze emotie gedag.

Wanneer je de kinderen meer uitdaging wilt geven, kun je de passagiers ook de emotie laten overnemen van het kind dat de bus instapt of uitstapt. Dan wisselen dus alle kinderen continu van emotie.

Dezelfde oefening kun je doen met personages. In dit geval wordt een personage overgenomen door de kinderen, in plaats van een emotie. Voor kinderen is het ook fijn om met dezelfde vorm te werken. De kinderen kennen en snappen dit al goed.

Hetzelfde geldt voor de speloefening Oversteken:

Speloefening: Oversteken

De kinderen staan naast elkaar aan de linkerkant of de rechterkant van de ruimte. Ze doen alsof ze aan één kant van de weg staan en willen oversteken. Alleen is er een vreemd stoplicht in deze straat. Het stoplicht geeft geen licht, maar praat. Ook laat het stoplicht niet iedereen in één keer oversteken.

Het stoplicht zegt bijvoorbeeld: drie clowns mogen oversteken.

Drie kinderen bewegen naar de andere kant van de ruimte als clowns. Dit kunnen kinderen van de linkerkant van de ruimte naar de rechterkant van de ruimte zijn. Of van de rechterkant naar de linkerkant. Zolang het er maar in totaal precies drie zijn. Dit gebeurt zonder te overleggen. Gaat er één te veel? Dan zal vanzelf één van de kinderen toch terug moeten langs de kant (in karakter). Gaat er één te weinig? Vanzelf zal één kind extra moeten gaan oversteken als clown.

De leerkracht is het stoplicht. Je kunt de kinderen op ontelbare manieren naar de overkant laten gaan: als politieagent, danseres, heks, leeuw, kapper, piraat, enz.
Deze oefening kun je ook doen met emoties en status. Met bovenstaande speloefeningen kun je zo al een paar dramalessen vullen.

Hopelijk krijg je al zin om drama te gaan geven!

Ik hoor graag je reactie en je ervaring met drama.